پروکسی چیست؟ تفاوت آن با فیلتر شکن + آموزش کار با پروکسی

دسترسی به اطلاعات بخش مهمی از زندگی روزمره ما است و ابزارهایی مثل پروکسی و فیلترشکن نقش پررنگی در عبور از محدودیت‌های اینترنتی دارند. با این حال، هنوز برای بسیاری از کاربران مشخص نیست که پروکسی چیست، پروکسی یعنی چه و فرق پروکسی با فیلتر شکن چیه. این سردرگمی باعث می‌شود بعضی‌ها ندانسته از ابزار نامناسب استفاده کنند یا حتی امنیت خود را به خطر بیندازند. در این مقاله از سایت دواپس ایران ارائه دهنده بهترین خدمات پشتیبانی شبکه و امنیت شبکه،  با نگاهی دقیق و درعین‌حال قابل فهم، به بررسی مفهوم پروکسی چیست می‌پردازیم، تفاوت‌های آن با فیلترشکن را روشن می‌کنیم و در نهایت نحوه استفاده از پروکسی را می‌دهیم.

اگر می‌خواهید بدانید دقیقاً پروکسی یعنی چه، در چه شرایطی استفاده از آن منطقی‌تر است و چرا این ابزار با فیلترشکن تفاوت دارد، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

پروکسی چیست؟

پیش از آن‌که بخواهیم درباره تفاوت پروکسی و فیلترشکن صحبت کنیم، باید دقیق و شفاف بدانیم پروکسی چیست و پروکسی یعنی چه. در ساده‌ترین تعریف، پروکسی (Proxy) یک واسطه میان دستگاه شما و اینترنت است؛ یعنی اطلاعات ابتدا به یک سرور واسط ارسال می‌شود و سپس به مقصد اصلی می‌رسد.

برای درک بهتر، تصور کنید که در حال ارسال نامه‌ای به یک شخص ناشناس هستید، اما نمی‌خواهید او آدرس واقعی شما را بداند. در این صورت، نامه را به فردی واسطه می‌دهید تا او آن را ارسال کند. این فرد واسطه همان نقشی را دارد که یک پروکسی در فضای اینترنت ایفا می‌کند.

این فرآیند چند مزیت دارد:

• مخفی‌سازی آی‌پی (IP Address): آدرس واقعی شما برای سایت مقصد قابل مشاهده نیست.
• دور زدن محدودیت‌ها: در بسیاری از کشورها یا سازمان‌ها، پروکسی برای عبور از فیلترینگ کاربرد دارد.
• کنترل و فیلتر محتوا: سازمان‌ها می‌توانند با پروکسی دسترسی کارمندان به برخی سایت‌ها را محدود کنند.
• افزایش سرعت: برخی پروکسی‌ها با ذخیره‌سازی فایل‌های پربازدید (Caching) باعث کاهش زمان بارگذاری سایت‌ها می‌شوند.

بیشتر بخوانید: نشانی و آدرس IP چیست؟ +معرفی انواع آی پی اینترنتی

پروکسی چگونه کار می‌کند؟

پروکسی مانند یک رابط عمل می‌کند. وقتی آدرس یک سایت را وارد می‌کنید، مرورگر به‌جای اتصال مستقیم به آن سایت، ابتدا به سرور پروکسی وصل می‌شود. این سرور درخواست شما را بررسی کرده و سپس به مقصد نهایی می‌فرستد. پاسخ دریافت‌شده نیز دوباره از طریق همان پروکسی به شما بازمی‌گردد.

مثال ساده: فرض کنید در یک شرکت هستید که دسترسی به سایت یوتیوب بسته شده است. با تنظیم یک پروکسی خارج از شبکه شرکت، مرورگر شما به‌صورت غیرمستقیم به یوتیوب متصل می‌شود و محدودیت را دور می‌زند.

انواع پروکسی‌ها

در پاسخ به سوال «پروکسی چیست»، شناخت انواع آن ضروری است. هر نوع پروکسی عملکرد خاصی دارد:

• HTTP Proxy

مخصوص ترافیک HTTP است. فقط روی مرورگر یا برنامه‌هایی که از پروتکل HTTP استفاده می‌کنند کار می‌کند.

• HTTPS Proxy

نسخه امن‌تر HTTP است که از رمزنگاری SSL استفاده می‌کند. برای دسترسی به سایت‌های دارای https مناسب است.

• SOCKS Proxy (مثلاً SOCKS5)

پیشرفته‌تر از HTTP است و می‌تواند انواع ترافیک (از جمله اپلیکیشن‌های بازی، ایمیل، تورنت و...) را عبور دهد. سرعت پایین‌تری دارد، اما کاربرد بیشتری دارد.

• Transparent Proxy

کاربر متوجه استفاده از آن نمی‌شود. اغلب در شبکه‌های داخلی (مثلاً کافی‌نت یا اداره‌ها) استفاده می‌شود تا ترافیک کاربران کنترل شود.

🚀 خدمات دواپس حرفه ای و امنیت شبکه برای رشد کسب‌وکار شما! 🌐

آیا به دنبال بهبود عملکرد زیرساخت‌های IT و شبکه خود هستید؟ تیم متخصص ما در دواپس ایران آماده است تا سیستم‌های شما را به بالاترین سطح بهره‌وری برساند. 💻⚡

✅ مدیریت سرور و شبکه
✅ امنیت اطلاعات و پشتیبانی ۲۴/۷
✅ پیکربندی و بهینه‌سازی سیستم‌ها

برای مشاوره رایگان و اطلاعات بیشتر، همین حالا با ما تماس بگیرید! 📞💬

کاربردهای پروکسی

بیش از 25 درصد شرکت‌های بزرگ دنیا از سرورهای پروکسی برای مدیریت و کنترل دسترسی کارمندان خود استفاده می‌کنند. اما کاربردهای پروکسی فقط به محیط‌های سازمانی محدود نمی‌شود:

• دور زدن فیلترینگ در کشورهای محدودکننده 
• افزایش حریم خصوصی هنگام وب‌گردی 
• آزمایش عملکرد سایت از مکان‌های مختلف 
• ذخیره کش برای کاهش پهنای باند

آیا استفاده از پروکسی امن است؟

یکی از سوالات رایج این است که آیا استفاده از پروکسی امن است یا نه؟ پاسخ این است: بستگی دارد.

پروکسی‌ها معمولاً رمزنگاری نمی‌کنند؛ به‌همین دلیل اطلاعات حساس مثل رمز عبور یا اطلاعات بانکی نباید از طریق آن‌ها رد و بدل شود، مخصوصاً اگر پروکسی رایگان باشد. استفاده از پروکسی‌های اختصاصی (Private Proxy) می‌تواند سطح امنیت را افزایش دهد، اما در کل برای کارهای بسیار حساس، ابزارهایی مانند VPN ایمن‌تر هستند.

بیشتر بخوانید: چگونه با OpenVPN یک شبکه خصوصی امن بسازیم؟

فیلترشکن چیست؟

فیلترشکن یا VPN (شبکه خصوصی مجازی)، ابزاری است که ترافیک اینترنت شما را رمزنگاری می‌کند و از طریق یک سرور در کشور دیگر عبور می‌دهد. این کار باعث می‌شود آی‌پی واقعی شما مخفی بماند و محدودیت‌های اینترنتی یا فیلترینگ دور زده شوند. برخلاف پروکسی که معمولاً فقط روی یک برنامه خاص عمل می‌کند، فیلترشکن کل دستگاه را به‌صورت یک‌پارچه به اینترنت متصل می‌کند و امنیت و حریم خصوصی بیشتری ایجاد می‌کند.

تفاوت پروکسی با فیلترشکن چیه؟

• با وجود شباهت‌هایی که بین پروکسی و فیلترشکن وجود دارد، این دو ابزار در نحوه عملکرد، سطح امنیت و موارد استفاده تفاوت‌های مهمی دارند. دانستن این تفاوت‌ها باعث می‌شود انتخاب آگاهانه‌تری داشته باشیم و از هرکدام در موقعیت مناسب استفاده کنیم.
• پروکسی چیست؟ پروکسی درواقع واسطه‌ای بین شما و سایت مقصد است. وقتی از پروکسی استفاده می‌کنید، درخواست شما ابتدا به سرور پروکسی ارسال می‌شود و بعد از آن به سایت نهایی می‌رسد. این یعنی سایت مقصد به‌جای دیدن آی‌پی واقعی شما، آی‌پی پروکسی را می‌بیند. اما نکته مهم این است که بیشتر پروکسی‌ها اطلاعات را رمزنگاری نمی‌کنند، بنابراین حریم خصوصی به‌طور کامل حفظ نمی‌شود. آشنایی با انواع رمز نگاری داده ها می‌تواند پیش نیاز مفهموم پروکسی باشد.
• در مقابل، فیلترشکن یا VPN، کل ارتباط اینترنتی شما را رمزنگاری می‌کند و از طریق یک تونل امن به سرور در کشوری دیگر منتقل می‌شود. با استفاده از فیلترشکن، آی‌پی شما پنهان می‌شود و تمام داده‌های شما (از جمله رمز عبور، ایمیل، پیام و...) در مسیر انتقال نیز رمزگذاری می‌شوند. این یعنی امنیت بسیار بالاتری نسبت به پروکسی فراهم می‌شود.
• از نظر سطح پوشش نیز تفاوت بزرگی وجود دارد. پروکسی معمولاً فقط روی یک برنامه خاص (مثلاً مرورگر) اثر دارد، اما فیلترشکن روی تمام ترافیک اینترنت دستگاه شما تأثیر می‌گذارد؛ یعنی هر برنامه‌ای که از اینترنت استفاده کند، از تونل VPN عبور می‌کند.
• در بحث سرعت و مصرف منابع، پروکسی‌ها معمولاً سبک‌تر و سریع‌تر هستند چون فقط ترافیک بخشی از سیستم را مدیریت می‌کنند و نیازی به رمزنگاری ندارند. اما در عوض، امنیت کمتری دارند. فیلترشکن‌ها ممکن است کمی سرعت را کاهش دهند چون اطلاعات را رمزنگاری می‌کنند، اما در عوض امنیت و حریم خصوصی بسیار بیشتری دارد.
• از همه مهم‌تر، اگر فقط می‌خواهید به یک سایت خاص دسترسی پیدا کنید که فیلتر شده، پروکسی انتخاب ساده‌تری است. ولی اگر قصد دارید به‌صورت کامل از فیلترینگ عبور کنید، در محیطی ناامن مثل وای‌فای عمومی اینترنت استفاده کنید یا نگران شنود اطلاعات باشید، فیلترشکن انتخاب بهتری خواهد بود.

در نتیجه، پاسخ به این سؤال که دقیقاً فرق پروکسی با فیلتر شکن چیه، به نیاز شما بستگی دارد. اگر فقط به دنبال تغییر آی‌پی برای یک وب‌سایت خاص هستید، پروکسی کفایت می‌کند. اما اگر امنیت و ناشناس‌بودن در اولویت است، فیلترشکن گزینه مطمئن‌تری است.

آموزش کار با پروکسی

حالا که فهمیدیم پروکسی چیست و فرق پروکسی با فیلتر شکن چیه، وقت آن رسیده که به‌صورت عملی یاد بگیریم چگونه از آن استفاده کنیم. برخلاف تصور خیلی‌ها، راه‌اندازی و استفاده از پروکسی کار سختی نیست و می‌توان در چند دقیقه آن را روی مرورگر، ویندوز، یا حتی موبایل تنظیم کرد. در ادامه، روش‌های مختلف استفاده از پروکسی را گام‌به‌گام بررسی می‌کنیم:

تنظیم پروکسی در مرورگر (Chrome و Firefox)

مرورگرها یکی از رایج‌ترین مکان‌ها برای استفاده از پروکسی هستند، مخصوصاً وقتی فقط می‌خواهید به یک سایت خاص دسترسی پیدا کنید و نیازی به تغییر کل ترافیک دستگاه ندارید.

در Google Chrome (با استفاده از تنظیمات ویندوز)

• به بخش Settings > System > Open your computer's proxy settings بروید.
• در قسمت Manual Proxy Setup، گزینه Use a proxy server را فعال کنید.
• آدرس IP و پورت پروکسی را وارد کنید.
• ذخیره را بزنید.

اگر از Mac استفاده می‌کنید، تنظیمات مشابهی در بخش System Preferences > Network > Advanced > Proxies وجود دارد.

استفاده از افزونه‌های کروم

برای کنترل بیشتر، می‌توانید از افزونه‌هایی مانند Proxy SwitchyOmega یا FoxyProxy استفاده کنید که امکان تعریف چندین پروکسی را به شما می‌دهند و به‌راحتی بین آن‌ها جابجا می‌شوید.

تنظیم پروکسی در ویندوز

برای آن دسته از کاربرانی که می‌خواهند کل سیستم را از طریق پروکسی به اینترنت متصل کنند (مثلاً برای مرورگر، آپدیت‌ها یا برنامه‌های دیگر):

• وارد Settings > Network & Internet > Proxy شوید.
• گزینه Manual proxy setup را روشن کنید.
• آی‌پی و پورت پروکسی خود را وارد کنید.
• اگر نیاز دارید سایت‌هایی را از پروکسی مستثنا کنید، در قسمت bypass بنویسید.
• تنظیمات را ذخیره کنید.

نکته: پروکسی‌هایی که نیاز به نام کاربری و رمز عبور دارند، ممکن است پیغامی برای ورود نمایش دهند.

تنظیم پروکسی در موبایل (اندروید و iOS)

در اندروید:

• وارد تنظیمات وای‌فای شوید و روی شبکه متصل‌شده ضربه بزنید.
• گزینه Advanced یا «پیشرفته» را انتخاب کنید.
• در بخش Proxy، حالت Manual را فعال کنید.
• آدرس سرور و پورت را وارد کنید و ذخیره کنید.

در iOS (آیفون یا آیپد)

• وارد Settings > Wi-Fi شوید.
• روی علامت اطلاعات (i) کنار شبکه بزنید.
• به پایین صفحه رفته و Configure Proxy را روی Manual قرار دهید.
• آدرس و پورت پروکسی را وارد کنید و گزینه Save را بزنید.

استفاده از نرم‌افزارهای مخصوص پروکسی

اگر می‌خواهید پروکسی را فقط روی یک برنامه خاص اعمال کنید (مثلاً مرورگر یا بازی خاص)، می‌توانید از نرم‌افزارهایی مانند زیر استفاده کنید:

Proxifier (برای ویندوز)

• این نرم‌افزار اجازه می‌دهد هر برنامه‌ای را به اجبار از طریق پروکسی اجرا کنید.
• امکان تعریف چندین Rule و مسیر‌دهی خاص وجود دارد.
• برای کاربران پیشرفته و کسانی که با اپلیکیشن‌های سنگین یا شبکه‌های پیچیده کار می‌کنند، گزینه‌ی بسیار خوبی است.

 Shadowsocks

• این ابزار مبتنی بر پروتکل SOCKS5 است و برای اتصال به پروکسی‌های رمزنگاری‌شده طراحی شده.
• برای دور زدن فیلترینگ بسیار مؤثر است و معمولاً از سرعت بالایی برخوردار است.

از کجا پروکسی بگیریم؟

اگر می‌خواهید تست کنید که پروکسی چیست و چطور عمل می‌کند، باید ابتدا یک آدرس پروکسی داشته باشید.

منابع رایگان (کم‌امنیت):

• https://free-proxy-list.net
• https://www.sslproxies.org

توجه: پروکسی‌های رایگان معمولاً کند، ناپایدار و ناامن هستند. هرگز از آن‌ها برای ورود به حساب‌های بانکی یا اطلاعات حساس استفاده نکنید.

منابع پولی (امن‌تر)

• سایت‌هایی مانند SmartProxy ،Bright Data و Oxylabs پروکسی‌های اختصاصی با امنیت بالا ارائه می‌دهند. همچنین سرورهای ایرانی مثل سبز وی پی ان با درصد رضایت بالای مشتری پیشنهاد خوبی برای کاربران داخل ایران است.

از کجا بفهمیم پروکسی کار می‌کند؟

بعد از تنظیم پروکسی، برای تست، می‌توانید به سایت‌های زیر مراجعه کنید:

• https://whatismyipaddress.com

https://ipinfo.io

اگر آی‌پی نمایش‌داده‌شده با آی‌پی واقعی‌تان متفاوت باشد، یعنی پروکسی شما فعال است.

سخن آخر 

در این مقاله به‌صورت جامع و کاربردی بررسی کردیم که پروکسی چیست، پروکسی یعنی چه و فرق پروکسی با فیلتر شکن چیه. با تعریف ساده و روشن، فهمیدیم که پروکسی در نقش یک واسطه میان کاربر و اینترنت عمل می‌کند و می‌تواند به کمک تغییر آی‌پی، دسترسی به سایت‌های محدودشده را ممکن سازد.

بر خلاف تصور بسیاری از کاربران، پروکسی و فیلترشکن ابزارهای یکسانی نیستند. در حالی‌که فیلترشکن با رمزنگاری تمام داده‌ها، امنیت بالاتری را فراهم می‌کند، پروکسی بیشتر برای استفاده‌های سبک، محدود و خاص طراحی شده است. اگر هدف فقط باز کردن چند وب‌سایت مشخص باشد، یا نیاز به تست وب‌سایت‌ها از موقعیت‌های جغرافیایی مختلف داشته باشید، پروکسی راه‌حل مناسبی است. اما اگر به دنبال امنیت، ناشناس‌ماندن، یا عبور کامل از فیلترینگ هستید، فیلترشکن انتخاب منطقی‌تری است.

در بخش آموزش نیز یاد گرفتیم که راه‌اندازی پروکسی چقدر می‌تواند ساده باشد؛ چه در مرورگر، چه در ویندوز یا حتی موبایل. استفاده از ابزارهایی مانند افزونه‌های مرورگر یا نرم‌افزارهایی مثل Proxifier این فرایند را برای کاربران حرفه‌ای و مبتدی آسان کرده است.