بد افزار چیست انواع Malware با مثال‌ و راه‌های پیشگیری

تصور کنید در حال مرور اینترنت هستید و ناگهان یک فایل یا لینک به ظاهر بی‌ضرر را باز می‌کنید. اما چند دقیقه بعد متوجه می‌شوید که کامپیوتر شما کند شده است، اطلاعات حساس شما در خطر است یا حتی ممکن است دسترسی به حساب‌های بانکی‌تان به سرقت رفته باشد. این سناریوها فقط یک تصور نیستند؛ طبق آمار، هر روز بیش از 350 هزار تهدید جدید بدافزار در اینترنت شناسایی می‌شود.

در این مقاله از دواپس ایران قرار است به این سوال که بد افزار چیست پاسخ دهیم و شما را با انواع بدافزارها آشنا کنیم تا به راحتی بتوانید از دستگاه‌ها و اطلاعات خود در برابر این حملات محافظت کنید. چرا که پیشگیری بهتر از درمان است.

بد افزار چیست؟

بدافزار، که مخفف Malware است، به نرم‌افزارهای مخربی گفته می‌شود که با هدف آسیب‌رساندن به سیستم‌های کامپیوتری، سرقت اطلاعات یا اختلال در عملکرد دستگاه‌ها طراحی شده‌اند. این برنامه‌ها معمولاً بدون آگاهی کاربر نصب می‌شوند و می‌توانند از طریق ایمیل‌های فیشینگ، دانلودهای ناامن یا وب‌سایت‌های آلوده وارد سیستم شوند. با توجه به این تهدیدات و پیچیدگی‌های امنیتی در فضای دیجیتال، استفاده از خدمات دواپس تخصصی با تمرکز بر DevSecOps و اتوماسیون امنیتی، فرآیندهای توسعه را ایمن‌سازی می‌کند تا از نفوذ بدافزارها جلوگیری شود. با دواپس ایران، سرعت توسعه، امنیت و پایداری زیرساخت خود را به سطحی بالاتر ببرید. همین حالا مشاوره رایگان بگیرید و فرآیندهای تیم فنی‌تان را متحول کنید.

انواع بدافزارها

بدافزارها در دسته‌بندی‌های متنوعی قرار می‌گیرند که هر کدام ویژگی‌ها و اهداف خاص خود را دارند. شناخت این انواع به کاربران کمک می‌کند تا نشانه‌های اولیه حمله را شناسایی کنند. در ادامه، برای درک بهتر اینکه بدافزار چیست، به بررسی اصلی‌ترین انواع بدافزار می‌پردازیم و نحوه‌ی مقابله با تهدیدهایی مانند حمله ddos را توضیح می‌دهیم.

ویروس: بدافزاری که خود را تکثیر می‌کند

ویروس یکی از قدیمی‌ترین انواع بدافزار است که مانند ویروس‌های بیولوژیکی، خود را به فایل‌ها و برنامه‌های دیگر متصل کرده و تکثیر می‌شود. این بدافزار معمولاً از طریق فایل‌های اجرایی آلوده گسترش می‌یابد و می‌تواند عملکرد سیستم را کند کرده یا داده‌ها را حذف نماید.

مثال: ویروس ILOVEYOU در سال ۲۰۰۰ از طریق ایمیل‌های فریبنده به ۵۰ میلیون کامپیوتر نفوذ کرد و ۱۵ میلیارد دلار خسارت به بار آورد. حملات ایمیل فیشینگ چیست؟ این نوع حملات معمولاً از طریق ایمیل‌های جعلی یا وب‌سایت‌های تقلبی صورت می‌گیرد که به طور ظاهری شبیه به سایت‌ها یا ایمیل‌های معتبر و قابل اعتماد به نظر می‌رسند

تروجان: بدافزاری پنهان‌کار

تروجان، که نام خود را از اسطوره اسب تروا گرفته، بدافزاری است که خود را به عنوان نرم‌افزار مفید جا می‌زند و پس از نصب، درهای پشتی برای دسترسی هکرها ایجاد می‌کند. برخلاف ویروس، تروجان تکثیر نمی‌شود، اما می‌تواند اطلاعات حساس مانند رمزهای عبور را سرقت کند. تروجان Emotet از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ از ایمیل‌های بانکی جعلی برای سرقت داده‌های مالی میلیون‌ها کاربر استفاده کرد.

کرم: بدافزاری مستقل و سریع‌الانتشار

اولین کرم کامپیوتری در دهه ۱۹۸۰ ایجاد شد اما امروزه کرم‌ها می‌توانند در عرض ساعات به صدها هزار دستگاه گسترش یابند. کرم‌ها بدافزارهایی هستند که بدون نیاز به فایل میزبان، از طریق شبکه‌ها تکثیر می‌شوند و می‌توانند به سرعت به دستگاه‌های متعدد گسترش یابند. این نوع بدافزار معمولاً از آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری سوءاستفاده می‌کند و بار شبکه را افزایش می‌دهد.

مثال: کرم WannaCry در ۲۰۱۷ با سوءاستفاده از EternalBlue به ۲۰۰ هزار سیستم در ۱۵۰ کشور حمله و ۴ میلیارد دلار خسارت وارد کرد.

باج‌افزار: بدافزاری رمزگذار

باج افزار چیست؟ نوعی بدافزار است که داده‌ها یا دستگاه قربانی را قفل می‌کند و تهدید می‌کند که آن را قفل نگه می‌دارد. فایل‌های قربانی را رمزنگاری کرده و برای بازگردانی، باج مطالبه می‌کنند. این بدافزارها اغلب از طریق ایمیل یا دانلودهای آلوده وارد می‌شوند و می‌توانند سازمان‌ها را فلج کنند. مثال: باج‌افزار Ryuk از ۲۰۱۸ به شرکت‌های بزرگ مانند بیمارستان‌ها حمله و میلیون‌ها دلار باج مطالبه کرد.

جاسوس‌افزار: بدافزاری ردیاب

جاسوس‌افزارها (Spyware) برای نظارت بر فعالیت‌های کاربر طراحی شده‌اند و اطلاعات شخصی مانند تاریخچه مرور یا کلیدهای فشرده‌شده را جمع‌آوری می‌کنند. این بدافزارها اغلب در نرم‌افزارهای رایگان پنهان می‌شوند. برای مثال: جاسوس‌افزار Pegasus از ۲۰۱۶ برای نظارت بر خبرنگاران و فعالان با فعال‌سازی دوربین و میکروفون بدون کلیک استفاده شد.

روتکیت: بدافزاری پنهان‌ساز

روتکیت‌ها بدافزارهایی هستند که دسترسی سطح بالا به سیستم می‌دهند و فعالیت‌های مخرب خود را پنهان می‌کنند. آن‌ها می‌توانند آنتی‌ویروس‌ها را فریب دهند و حضور خود را انکار کنند.  برای مثال: روت‌کیت Sony BMG در ۲۰۰۵ در CDهای موسیقی پنهان شده و دسترسی هکرها به سیستم کاربران را فراهم کرد.

بیشتر بخوانید: معرفی بهترین آنتی ویروس های شبکه

راه‌های پیشگیری از بد افزار چیست؟

برای مفهوم کامل‌تر اینکه بد افزار چیست در این قسمت با روش‌های پیشگیری از بدافزارها نیز آشنا خواهیم شد.

به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها

یکی از مؤثرترین راه‌ها برای مقابله با بدافزارها، به‌روزرسانی مداوم سیستم‌عامل و برنامه‌ها است. به‌روزرسانی‌ها حفره‌های امنیتی را ترمیم می‌کنند و بدافزارها را از سوءاستفاده بازمی‌دارند. برای مثال، به‌روزرسانی‌های ویندوز پس از حمله WannaCry، میلیون‌ها سیستم را ایمن کرد. همچنین، استفاده از خدمات امنیت شبکه می‌تواند لایه‌ای اضافی از محافظت ایجاد کرده و نقاط ضعف احتمالی را به‌صورت مستمر پایش و برطرف کند

استفاده از آنتی‌ویروس‌های پیشرفته

نصب و فعال‌سازی نرم‌افزارهای ضدبدافزار معتبر، مانند Norton یا Kaspersky، لایه حفاظتی اولیه را فراهم می‌کند. این ابزارها اسکن واقعی‌زمان انجام می‌دهند و تهدیدات را بلاک می‌کنند. توصیه می‌شود نسخه‌های پولی با ویژگی‌های ابری را انتخاب کنید. استفاده از آنتی‌ویروس‌های نسل بعدی می‌تواند بیش از ۹۰ درصد بدافزارها را قبل از فعال‌سازی متوقف کند.

احتیاط در دانلود و ایمیل‌ها

از دانلود فایل‌های ناشناخته اجتناب کنید و ایمیل‌های مشکوک را باز نکنید. استفاده از لینک‌های کوتاه‌شده را محدود کنید و همیشه منبع را بررسی نمایید. آموزش کاربران در مورد فیشینگ، بیش از 70 درصد حملات را کاهش می‌دهد. هشدار: لینک‌های مشکوک را هرگز کلیک نکنید، حتی اگر فرستنده آشنا به نظر برسند.

پشتیبان‌گیری منظم داده‌ها

پشتیبان‌گیری از داده‌ها در مکان‌های امن، مانند ابرهای رمزنگاری‌شده، تضمین می‌کند که در صورت حمله باج‌افزاری، اطلاعات از دست نروند. پشتیبان‌گیری هفتگی و تست بازیابی، بخشی ضروری از استراتژی پیشگیری است.

آموزش و آگاهی امنیتی

برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان و کاربران، آگاهی از نشانه‌های بدافزار مانند کندی سیستم یا پاپ‌آپ‌های مشکوک را افزایش می‌دهد. سازمان‌ها می‌توانند از شبیه‌سازی حملات برای تقویت این آگاهی استفاده کنند.

استفاده از فایروال و VPN

فایروال‌ها ترافیک ورودی را کنترل می‌کنند و VPNها ارتباطات را رمزنگاری می‌نمایند، که از نفوذ بدافزارها در شبکه‌های عمومی جلوگیری می‌کند. ترکیب این ابزارها، امنیت را دوچندان می‌سازد. نکته: در شبکه‌های عمومی، همیشه از VPN استفاده کنید تا ترافیک رمزنگاری شود.

بیشتر بخوانید: رمزنگاری چیست؟ رمزنگاری در شبکه کامپیوتری

سخن آخر

حال که فهمیدیم بد افزار چیست  باید گفت که بدافزارها به عنوان یکی از جدی‌ترین تهدیدهای فضای دیجیتال، نیازمند آگاهی مداوم و اقدامات پیشگیرانه موثر هستند. با شناخت انواع آن‌ها از ویروس تا باج‌افزار و اجرای راهکارهایی مانند به‌روزرسانی نرم‌افزاری و آموزش امنیتی و استفاده از خدمات پشتیبانی شبکه، می‌توان ریسک‌های سایبری را به طور قابل توجهی کاهش داد. در نهایت، امنیت دیجیتال یک ضرورت فنی و یک مسئولیت فردی و سازمانی است که با همکاری متخصصان، به پایداری و حفاظت از اطلاعات منجر می‌شود. برای تقویت زیرساخت‌های خود در برابر این تهدیدات، استفاده از خدمات حرفه‌ای دواپس ایران را پیشنهاد می‌کنیم تا با راه‌حل‌های سفارشی، آینده‌ای ایمن بسازید.

سوالات متداول

در اینجا به برخی از سوالات متداول در مورد بدافزارها پاسخ داده شده است.

بد افزار چیست و چگونه عمل می‌کند؟

بدافزار نرم‌افزاری مخرب است که بدون اجازه کاربر نصب شده و می‌تواند داده‌ها را سرقت، حذف یا رمزنگاری کند. عمل آن از طریق سوءاستفاده از آسیب‌پذیری‌ها یا فریب کاربر است.

تفاوت ویروس و تروجان چیست؟

ویروس تکثیر می‌شود و به فایل‌ها متصل می‌گردد، در حالی که تروجان خود را مفید جلوه می‌دهد و دسترسی پنهان ایجاد می‌کند، بدون تکثیر مستقیم.

چگونه از باج‌افزار پیشگیری کنیم؟

با به‌روزرسانی نرم‌افزارها، پشتیبان‌گیری منظم و اجتناب از ایمیل‌های مشکوک، می‌توان از باج‌افزارها جلوگیری کرد. پرداخت باج هرگز توصیه نمی‌شود. پیشنهاد می‌کنیم مطلب چگونه با حملات باج‌افزاری مقابله کنیم؟ را مطالعه کنید.

آیا آنتی‌ویروس برای حفاظت کافی است؟

خیر، آنتی‌ویروس لایه‌ای اولیه است، اما ترکیب آن با آموزش، فایروال و به‌روزرسانی‌ها، حفاظت جامعی فراهم می‌کند.