تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری چیست؟ + کاربرد آنها
- mentorx
- ۱۴ تیر ۱۴۰۴
.jpg)
با شناخت دقیق تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و بررسی نیازهای خود می‌توانید بهترین گزینه را برای حفظ امنیت سیستم یا شبکه‌تان انتخاب کنید.
همه ما برای اطلاعات شخصی، فایل‌های کاری، رمزهای عبور و همه‌چیز در دنیای دیجیتال نیاز به یک محافظ داریم. اما چه چیزی قرار است از آنها محافظت کند؟ اینجاست که فایروال وارد می‌شود. اما همه فایروال‌ها یک‌شکل نیستند. بعضی‌ها نرم‌افزار هستند که روی کامپیوتر نصب می‌شوند، بعضی‌ها سخت‌افزارند و مثل یک جعبه فیزیکی بین شبکه و اینترنت قرار می‌گیرند. سؤال مهمی که خیلی‌ها می‌پرسند این است: تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری چیست؟
این سوال فقط برای مهندسان شبکه یا مدیران فناوری اطلاعات مهم نیست. حتی اگر یک کاربر خانگی هستید، یا صاحب یک کسب‌وکار کوچک، دانستن تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌تواند به شما کمک کند تصمیم درستی برای امنیت دیجیتال‌تان بگیرید. در این مقاله از سایت دواپس ایران قرار است خیلی ساده، بدون پیچیدگی‌های فنی، درباره‌ی همین تفاوت حرف بزنیم. با مثال‌های واقعی، مقایسه‌های دقیق، و راهنمایی برای اینکه بدانید کدام فایروال به درد شما می‌خورد.
فایروال چگونه کار میکند؟
اگر بخواهیم خیلی ساده توضیح دهیم، فایروال مثل یک فیلتر هوشمند است که جلوی درِ ورودی اینترنت به دستگاه یا شبکه‌ی شما می‌ایستد. کارش این است که بررسی کند چه ترافیکی (یعنی چه اطلاعاتی) قرار است به سیستم شما وارد و خارج شود و فقط اجازه رد شدن چیزهای امن را بدهد.
فایروال‌ها ترافیک ورودی و خروجی را طبق یک‌سری قانون بررسی می‌کنند. این قوانین مشخص می‌کنند که مثلاً اگر یک نرم‌افزار ناشناس بخواهد به اینترنت وصل شود، فایروال جلوی آن را بگیرد؛ یا اگر یک هکر بخواهد از بیرون وارد شبکه شما شود، فایروال مثل یک دیوار آتش جلوی او را بگیرد (در واقع همین هم دلیل نام‌گذاری فایروال یا «دیوار آتش» بوده است).پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی بیشتر مقاله جامع فایروال چیست و چه کاربردی دارد؟ را از بلاگ ما بخوانید.
نکته مهم اینجاست که فایروال‌ها فقط برای شرکت‌های بزرگ نیستند. امروز حتی گوشی‌های موبایل هم یک فایروال نرم‌افزاری دارند. اما همه فایروال‌ها شبیه هم نیستند و دقیقاً همین‌جاست که تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری اهمیت پیدا میکند. در ادامه، به‌صورت جداگانه هر کدام از این دو نوع فایروال را بررسی می‌کنیم تا بفهمیم کدام برای چه کاری مناسب‌تر است.
فایروال سخت‌افزاری چیست؟
فایروال سخت‌افزاری در واقع یک دستگاه فیزیکی مجزا است که شبیه یک مودم یا روتر به‌نظر می‌رسد و در مسیر ارتباط اینترنت با شبکه داخلی شما قرار می‌گیرد. این دستگاه بین اینترنت و سیستم‌های شما می‌ایستد و مانند یک سد امنیتی قدرتمند، تمام ترافیک را فیلتر میکند؛ بدون اینکه لازم باشد روی تک‌تک کامپیوترها نصب شود. برای مثال تصور کنید یک شرکت با ۵۰ کارمند دارید. به‌جای اینکه روی همه ۵۰ کامپیوتر یک فایروال نصب کنید، فقط یک فایروال سخت‌افزاری در مسیر اتصال شبکه به اینترنت قرار می‌دهید. این کار هم ساده‌تر و هم قدرتمندتر است.
مزایای فایروال سخت‌افزاری:
● محافظت از کل شبکه به‌صورت یکپارچه
● عدم نیاز به نصب روی تک‌تک دستگاه‌ها
● بار پردازشی روی سیستم‌های داخلی نمی‌افتد
● پایداری بالا و مناسب برای استفاده دائم
● قابلیت‌های پیشرفته برای شبکه‌های شرکتی و سازمانی
معایب احتمالی:
● هزینه بالاتر نسبت به فایروال‌های نرم‌افزاری
● نیاز به دانش فنی برای راه‌اندازی و تنظیم
● بیشتر مناسب کسب‌وکارهاست تا کاربران خانگی
درک این ویژگی‌ها به ما کمک میکند وقتی به بررسی تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری می‌رسیم، بدانیم که فایروال سخت‌افزاری چرا انتخاب اول سازمان‌ها و شرکت‌ها است.
تیم دواپس ایران اولین و بزرگترین ارائه دهنده خدمات دواپس تخصصی و پیشرفته برای توسعه و بهبود عملکرد تیم‌ها مانند تولیدکننده محصولات نرم‌افزاری، استارتاپ‌ها، شرکت‌های تولیدی و سازمان های کوچک و بزرگ آماده کمک رسانی برای برقراری امنیت در شبکه های کامپیوتری و سرور های شماست.
فایروال نرم‌افزاری چیست؟
بر خلاف فایروال سخت‌افزاری که یک دستگاه مستقل است، فایروال نرم‌افزاری یک برنامه (Software) است که روی سیستم‌عامل نصب می‌شود. مثل یک گارد شخصی برای هر کامپیوتر یا سرور. این گارد، هر اتصال اینترنتی که وارد یا خارج می‌شود را بررسی میکند و اگر مورد مشکوکی ببیند، جلویش را می‌گیرد. احتمالاً همین حالا هم یک فایروال نرم‌افزاری روی سیستم‌تان دارید. فایروال ویندوز، آنتی‌ویروس‌هایی مثل ESET یا Kaspersky، همگی نمونه‌هایی از فایروال نرم‌افزاری هستند. آنها روی
سیستم شما نصب می‌شوند و رفتار ترافیک شبکه را کنترل می‌کنند.
مزایای فایروال نرم‌افزاری:
● ارزان‌تر (حتی گاهی رایگان)
● نصب و استفاده آسان، مناسب برای کاربران عادی
● قابلیت کنترل جزئی‌تر بر برنامه‌ها و اپلیکیشن‌ها
● مناسب برای حفاظت از یک دستگاه خاص (مثلاً لپ‌تاپ شخصی)
معایب احتمالی:
● مصرف منابع سیستم (CPU، رم)
● باید روی هر دستگاه جداگانه نصب و مدیریت شود
● در برابر حملات سازمان‌یافته شبکه‌ای، امنیت پایین‌تری دارد
وقتی بحث تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مطرح می‌شود، یکی از نکات مهم همین است که فایروال نرم‌افزاری بیشتر برای محافظت فردی مناسب است، درحالی‌که فایروال سخت‌افزاری برای محافظت کل شبکه کاربرد دارد.
بیشتر بخوانید: فایروال نسل آینده (NGFW) چیست؟
تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به زبان ساده
حالا که با فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آشنا شدیم، وقت آن است که ببینیم تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دقیقاً در چیست. در ادامه چند مورد مهم از این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم:
محل قرارگیری و نوع استقرار
اولین تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در جایگاه قرارگیری آنها است. فایروال سخت‌افزاری به‌صورت یک دستگاه فیزیکی جداگانه در مسیر بین اینترنت و شبکه داخلی قرار می‌گیرد. در واقع، مثل یک مرزبان فیزیکی است که بیرون از سیستم‌ها می‌ایستد و جلوی هر اتصال مشکوک را می‌گیرد. اما فایروال نرم‌افزاری به‌شکل یک برنامه روی هر کامپیوتر یا سرور نصب می‌شود. بنابراین هر دستگاه به‌طور جداگانه و درونی محافظت می‌شود. این تفاوت به‌ظاهر ساده، در عمل نقش مهمی در کارایی و پوشش امنیتی آنها دارد.
دامنه حفاظت
در بررسی تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، باید بدانید که فایروال سخت‌افزاری کل شبکه را یکجا تحت پوشش قرار می‌دهد. یعنی اگر ۱۰ کامپیوتر، چند سرور و چند دستگاه هوشمند به شبکه متصل باشند، همه‌ی آنها با یک فایروال سخت‌افزاری محافظت می‌شوند. اما در مقابل، فایروال نرم‌افزاری فقط همان سیستمی را پوشش می‌دهد که روی آن نصب شده است. مثلاً اگر روی لپ‌تاپ شما نصب شده باشد، فقط ترافیک این لپ‌تاپ را کنترل میکند، نه بقیه‌ی شبکه. این یعنی در محیط‌های بزرگ‌تر، استفاده از فایروال سخت‌افزاری منطقی‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
میزان استفاده از منابع سیستم
از دیگر تفاوت‌های مهم فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، میزان مصرف منابع است. فایروال نرم‌افزاری برای پردازش و بررسی ترافیک به منابع سیستم شما (مثل پردازنده، حافظه و فضای دیسک) نیاز دارد. این موضوع مخصوصاً در سیستم‌های قدیمی‌تر می‌تواند باعث کند شدن عملکرد شود. اما فایروال سخت‌افزاری چون یک دستگاه مستقل است، هیچ باری به سیستم‌های داخلی وارد نمی‌کند و تمام پردازش‌ها را خودش انجام می‌دهد. این موضوع به‌ویژه در شبکه‌هایی که حجم زیادی از داده بین دستگاه‌ها جابه‌جا می‌شود، اهمیت زیادی دارد.
سطح امنیت و پایداری
یکی دیگر از تفاوت‌های کلیدی فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، سطح امنیتی آن‌هاست. فایروال سخت‌افزاری اغلب امکانات پیشرفته‌تری برای تشخیص تهدیدها دارد و چون خارج از سیستم‌عامل‌ها کار میکند، دست‌کاری آن توسط بدافزارها یا کاربران غیرمجاز بسیار سخت‌تر است. همچنین به‌دلیل اینکه پایداری بیشتری دارد، می‌تواند در برابر حملات گسترده مثل DDoS عملکرد بهتری از خود نشان دهد. در حالی‌که فایروال نرم‌افزاری، مخصوصاً در صورت تنظیمات اشتباه یا عدم به‌روزرسانی، ممکن است آسیب‌پذیر باشد.
هزینه و نیاز به تخصص
تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری از نظر هزینه هم قابل توجه است. فایروال سخت‌افزاری معمولاً گران‌تر است و علاوه بر خرید دستگاه، نیاز به یک فرد متخصص برای راه‌اندازی و مدیریت آن دارد. این موضوع باعث می‌شود برای کاربران خانگی یا کسب‌وکارهای کوچک کمی پرهزینه باشد. در مقابل، فایروال نرم‌افزاری اغلب رایگان است یا هزینه بسیار کمتری دارد و راه‌اندازی‌اش ساده‌تر است. بنابراین برای افراد یا تیم‌های کوچک که دنبال حفاظت پایه هستند، گزینه‌ی بهتری به شمار می‌رود.
بیشتر بخوانید:
کاربردهای فایروال سخت‌افزاری
محافظت از شبکه‌های بزرگ و سازمانی: فایروال سخت‌افزاری بیشتر در شرکت‌ها، بانک‌ها، سازمان‌های دولتی و مراکز داده استفاده می‌شود. چون این سازمان‌ها شبکه‌های بزرگی دارند، نیاز دارند که ترافیک تمام دستگاه‌ها به‌صورت مرکزی کنترل شود و از حملات سایبری جلوگیری شود. فایروال سخت‌افزاری با توان پردازشی بالا می‌تواند حجم زیادی از داده را بدون کندی مدیریت کند. محافظت در برابر حملات گسترده (مانند DDoS): این نوع فایروال‌ها قادرند حملات پیچیده و گسترده مثل حملات توزیع‌شده انکار سرویس (DDoS) را شناسایی و دفع کنند که برای شبکه‌های بزرگ حیاتی است. مدیریت امنیت چندین نقطه دسترسی شبکه: اگر سازمانی چندین شعبه یا نقاط دسترسی به اینترنت داشته باشد، فایروال سخت‌افزاری می‌تواند ترافیک همه‌ی این نقاط را به‌صورت متمرکز مدیریت کند.
کاربردهای فایروال نرم‌افزاری
محافظت از کامپیوترهای شخصی و لپ‌تاپ‌ها: فایروال نرم‌افزاری برای کاربران خانگی که می‌خواهند کامپیوتر یا لپ‌تاپشان را در برابر حملات محافظت کنند، گزینه‌ای مناسب است. این فایروال‌ها می‌توانند به‌صورت مستقیم روی دستگاه نصب شوند و ترافیک ورودی و خروجی آن دستگاه را کنترل کنند. محافظت از کسب‌وکارهای کوچک و دفاتر کار: برای کسب‌وکارهای کوچک که تعداد کمی کامپیوتر دارند و بودجه محدودی، فایروال نرم‌افزاری هزینه پایین‌تری دارد و سریع‌تر نصب و راه‌اندازی می‌شود.
کنترل دسترسی برنامه‌ها به شبکه: کاربران یا مدیران سیستم‌ها با فایروال نرم‌افزاری می‌توانند تعیین کنند کدام برنامه‌ها اجازه اتصال به اینترنت یا شبکه را دارند. این ویژگی برای جلوگیری از فعالیت‌های مشکوک نرم‌افزارها بسیار کاربردی است.
بیشتر بخوانید: انواع تجهیزات شبکه و سرور چیست؟
سخن آخر
تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را می‌توان در چند نکته کلیدی خلاصه کرد: فایروال سخت‌افزاری به‌صورت یک دستگاه مستقل و فیزیکی کار میکند و کل شبکه را محافظت میکند، در حالی که فایروال نرم‌افزاری روی هر دستگاه نصب می‌شود و آن دستگاه را به‌صورت جداگانه ایمن می‌سازد. فایروال سخت‌افزاری برای شبکه‌های بزرگ، حجم بالای ترافیک و حملات گسترده مناسب‌تر است، اما هزینه و نیاز به تخصص بالاتری دارد. در مقابل، فایروال نرم‌افزاری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارهای کوچک و مدیریت دقیق دسترسی برنامه‌ها به شبکه گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه و ساده‌تر است.
با شناخت دقیق تفاوت فایروال سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و بررسی نیازهای خود می‌توانید بهترین گزینه را برای حفظ امنیت سیستم یا شبکه‌تان انتخاب کنید. امنیت دیجیتال امری حیاتی است و انتخاب درست فایروال، نخستین قدم در این مسیر به شمار می‌آید.