حملات مرد میانی (Man-in-the-Middle) چیست? + روش مقابله

حمله مرد میانی یکی از خطرناک‌ترین انواع حملات سایبری است که در آن هکر یا مهاجم به‌صورت مخفیانه بین دو طرف در حال ارتباط (مانند کاربر و سرور) قرار می‌گیرد و اطلاعات ردوبدل‌شده را شنود، دستکاری یا حتی سرقت می‌کند. این نوع حمله به دلیل ماهیت پنهانی که دارد می‌تواند بدون اطلاع قربانیان انجام شود و خسارات جدی به بار آورد. در این مقاله از بلاگ دواپس ایران، به بررسی مفهوم حمله مرد میانی، انواع حملات مرد میانی، نحوه عملکرد آن‌ها و راهکارهای مقابله با این تهدید سایبری می‌پردازیم. هدف ما این است که با زبانی ساده و کاربردی، شما را با این موضوع آشنا کنیم تا بتوانید از خود و اطلاعاتتان در برابر حمله مرد میانی محافظت کنید.

حمله Man-in-the-Middle چیست؟

حمله Man-in-the-Middle یا به‌اختصار حمله مرد میانی، نوعی حمله سایبری است که در آن مهاجم به‌صورت مخفیانه بین دو طرف در حال ارتباط، مانند کاربر و سرور، قرار می‌گیرد و اطلاعات ردوبدل‌شده را شنود، دستکاری یا سرقت می‌کند. در این حمله، مهاجم وانمود می‌کند که یکی از طرفین ارتباط است، به‌طوری‌که هیچ‌یک از طرفین متوجه حضور او نمی‌شوند. به‌عنوان مثال، در یک شبکه وای‌فای عمومی، مهاجم ممکن است داده‌های ارسالی شما به یک وب‌سایت را رهگیری کند و اطلاعات حساسی مانند رمز عبور یا جزئیات بانکی را به سرقت ببرد. حمله Man-in-the-Middle به دلیل ماهیت پنهان و توانایی نفوذ به ارتباطات به‌ظاهر امن، یکی از تهدیدات جدی در دنیای دیجیتال محسوب می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در زمینه جلوگیری از حملات و افزایش امنیت مطلب چک لیست نکات امنیتی طراحی و افزایش امنیت سایت را بخوانید.

در حمله مرد میانی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟

برای درک بهتر اینکه حمله Man-in-the-Middle چیست باید بگوییم که در این حمله مهاجم تلاش می‌کند ارتباط را به‌گونه‌ای دستکاری کند که هیچ‌یک از طرفین متوجه حضور او نشوند. به‌عنوان مثال، در یک خرید آنلاین، ممکن است مهاجم اطلاعات کارت بانکی شما را در حین انتقال به وب‌سایت فروشگاه سرقت کند. این موضوع باعث می‌شود این حمله به یکی از تهدیدات اصلی در دنیای دیجیتال تبدیل شود، به‌ویژه در زمانی که افراد به‌طور گسترده از اینترنت برای انجام تراکنش‌های مالی، ارسال اطلاعات حساس یا حتی گپ‌های روزمره استفاده می‌کنند.  برای جلوگیری از این امر باید روش های امنیت داده ها را فرا بگیرید.

انواع حملات مرد میانی

حال که فهمیدیم حمله Man-in-the-Middle چیست در ادامه، به بررسی انواع رایج حملات مرد میانی می‌پردازیم که هر یک ویژگی‌ها و تکنیک‌های خاص خود را دارند.

اسپوفینگ (Spoofing)

یکی از رایج‌ترین انواع حملات مرد میانی، اسپوفینگ است. در این روش، مهاجم هویت خود را جعل می‌کند تا به نظر برسد که یک منبع معتبر، مانند یک وب‌سایت قانونی یا یک نقطه دسترسی وای‌فای امن، است. به‌عنوان مثال، در یک کافی‌شاپ، مهاجم ممکن است یک شبکه وای‌فای جعلی با نامی شبیه به وای‌فای اصلی ایجاد کند. کاربرانی که ناآگاهانه به این شبکه متصل می‌شوند، در معرض خطر قرار می‌گیرند، زیرا مهاجم می‌تواند تمام داده‌های ارسالی و دریافتی آن‌ها را در حملات mitm رهگیری و بررسی کند. این روش به دلیل سادگی اجرا و اثربخشی بالا، یکی از محبوب‌ترین تکنیک‌ها در میان مهاجمان است.

جعل گواهینامه‌های SSL

روش دیگر در انواع حملات مرد میانی، جعل گواهینامه‌های SSL است. در این نوع حمله مرد میانی، مهاجم گواهینامه‌های امنیتی جعلی ایجاد می‌کند تا یک وب‌سایت که از پروتکل HTTPS استفاده می‌کند، معتبر به نظر برسد. کاربرانی که به این وب‌سایت متصل می‌شوند، تصور می‌کنند در حال استفاده از یک ارتباط امن هستند، اما در واقع تمام اطلاعات آن‌ها، مانند رمزهای عبور یا جزئیات بانکی، در معرض سرقت قرار دارد. این نوع حملات mitm معمولاً در شبکه‌هایی که امنیت کافی ندارند، مانند وای‌فای عمومی، شایع‌تر است و نیاز به دقت بیشتری از سوی کاربران برای شناسایی نشانه‌های غیرعادی دارد.

فیشینگ

فیشینگ نیز می‌تواند به‌عنوان بخشی از حمله مرد میانی عمل کند. در این روش، مهاجم کاربران را به وب‌سایت‌های جعلی هدایت می‌کند که به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که شبیه به وب‌سایت‌های معتبر به نظر برسند. کاربر ممکن است اطلاعات حساس خود، مانند رمز عبور یا اطلاعات کارت بانکی، را در این وب‌سایت‌ها وارد کند، و این اطلاعات مستقیماً به دست مهاجم می‌رسد. این روش نشان‌دهنده پیچیدگی این حمله است، زیرا مهاجم علاوه بر اینکه اطلاعات را سرقت می‌کند، می‌تواند از آن‌ها برای انجام حملات بعدی نیز استفاده کند. فیشینگ معمولاً با استفاده از ایمیل‌های جعلی یا لینک‌های مخرب اجرا می‌شود و نیازمند هوشیاری کاربران برای جلوگیری از آن است. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله فیشینگ چیست و چگونه با آن مقابله کنیم؟ را بخوانید

خطرات حمله مرد میانی

حمله مرد میانی می‌تواند عواقب گسترده و جدی به دنبال داشته باشد که علاوه بر افراد، سازمان‌ها و کسب‌وکارها را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. در ادامه، به بررسی مهم‌ترین خطرات ناشی از این نوع حمله سایبری می‌پردازیم.

سرقت اطلاعات شخصی

یکی از اصلی‌ترین انواع حملات مرد میانی، سرقت اطلاعات شخصی است. در این نوع حمله، مهاجمان می‌توانند داده‌های حساسی مانند رمزهای عبور، اطلاعات کارت بانکی یا ایمیل‌های خصوصی را رهگیری و سرقت کنند. این اطلاعات ممکن است برای دسترسی غیرمجاز به حساب‌های کاربری، انجام تراکنش‌های مالی غیرقانونی یا حتی اخاذی از قربانیان مورد استفاده قرار گیرند. سرقت اطلاعات شخصی علاوه بر اینکه به حریم خصوصی افراد آسیب می‌رساند، می‌تواند مشکلات مالی و قانونی متعددی را نیز به دنبال داشته باشد.

جاسوسی از سازمان‌ها

در انواع حملات مرد میانی، مهاجمان از این حمله برای جاسوسی از سازمان‌ها استفاده می‌کنند. آن‌ها می‌توانند اطلاعات تجاری حساس، اسرار شرکت یا داده‌های استراتژیک را به سرقت ببرند که این امر می‌تواند به ضررهای مالی کلان یا از دست رفتن مزیت رقابتی منجر شود. این نوع حمله به‌ویژه برای شرکت‌هایی که اطلاعات محرمانه‌ای مانند طرح‌های تجاری یا قراردادهای مهم را از طریق شبکه منتقل می‌کنند، تهدیدی جدی محسوب می‌شود. بهتر است برای حفظ اطلاعات سازمان خود از خدمات دواپس استفاده کنید.

نقطه شروع حملات بزرگ‌تر

حمله مرد میانی اغلب به‌عنوان نقطه شروعی برای حملات سایبری بزرگ‌تر عمل می‌کند. برای مثال، مهاجمان ممکن است از اطلاعات به‌دست‌آمده در حملات mitm برای اجرای حملات باج‌افزار، نفوذ به سیستم‌های سازمانی یا حتی ایجاد اختلال در زیرساخت‌های حیاتی استفاده کنند. این موضوع باعث می‌شود که این حمله علاوه بر اینکه یک تهدید مستقل، دروازه‌ای برای حملات پیچیده‌تر و مخرب‌تر باشد.

کاهش اعتماد کاربران

یکی دیگر از انواع حملات مرد میانی کاهش اعتماد کاربران است. وقتی کاربران متوجه می‌شوند که اطلاعاتشان در یک حمله مرد میانی به سرقت رفته، اعتماد آن‌ها به پلتفرم‌های آنلاین و سرویس‌های دیجیتال کاهش می‌یابد. این موضوع به‌ویژه برای کسب‌وکارهای آنلاین که به امنیت داده‌های مشتریان وابسته هستند، می‌تواند خسارات مالی و اعتباری قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. کاهش اعتماد کاربران ممکن است به از دست رفتن مشتریان و آسیب به شهرت برند منجر شود.

راهکارهای مقابله با حمله مرد میانی

برای محافظت در برابر حملات mitm ، کاربران عادی و سازمان‌ها می‌توانند از مجموعه‌ای از اقدامات پیشگیرانه استفاده کنند. این راهکارها به کاهش خطر این نوع حمله سایبری کمک می‌کنند و امنیت اطلاعات را بهبود می‌بخشند. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های مقابله با این حمله را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

استفاده از اتصالات رمزنگاری‌شده

یکی از مهم‌ترین راهکارها برای جلوگیری از حمله مرد میانی، استفاده از اتصالات رمزنگاری‌شده است. اطمینان حاصل کنید که وب‌سایت‌هایی که از آن‌ها بازدید می‌کنید، از پروتکل HTTPS استفاده می‌کنند. این پروتکل داده‌های شما را رمزنگاری می‌کند و از رهگیری آن‌ها توسط مهاجمان جلوگیری می‌کند. همچنین، بررسی علامت قفل سبز در نوار آدرس مرورگر می‌تواند به شما کمک کند تا مطمئن شوید ارتباطتان امن است و خطر حمله مرد میانی کاهش یافته است. رمزنگاری داده ها از مهم ترین گام های اصلی در حفظ اطلاعات است.

استفاده از شبکه خصوصی مجازی (VPN)

شبکه خصوصی مجازی (VPN) یکی از بهترین ابزارها برای مقابله با حملات mitm است. VPN تمام داده‌های ارسالی و دریافتی شما را رمزنگاری می‌کند، به‌طوری‌که حتی اگر مهاجم به شبکه دسترسی پیدا کند، نمی‌تواند اطلاعات شما را بخواند یا دستکاری کند. این روش به‌ویژه در هنگام استفاده از شبکه‌های وای‌فای عمومی، که اغلب ناامن هستند، بسیار مؤثر است و می‌تواند امنیت شما را در برابر این حملات به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد. برای اطلاعات بیشتر مقاله تفاوت vpn و vps چیست؟ را بخوانید.

احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA)

احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) یک لایه امنیتی اضافی برای حساب‌های آنلاین شما فراهم می‌کند. در این روش، حتی اگر مهاجم رمز عبور شما را در حمله مرد میانی سرقت کند، بدون دسترسی به کد احراز هویت دوم (که معمولاً به تلفن شما ارسال می‌شود)، نمی‌تواند به حسابتان نفوذ کند. فعال‌سازی 2FA برای حساب‌های بانکی، ایمیل و سایر سرویس‌های حساس، یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش خطر این حمله است.

به‌روزرسانی نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌ها

بسیاری از حملات mitm از آسیب‌پذیری‌های قدیمی در نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌ها بهره می‌برند. به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها، مرورگرها و سیستم‌عامل‌ها می‌تواند این نقاط ضعف را برطرف کند و خطر حمله را کاهش دهد. اطمینان حاصل کنید که همیشه آخرین نسخه‌های نرم‌افزارهای خود را نصب کرده‌اید تا در برابر تکنیک‌های مورد استفاده در حمله مرد میانی ایمن بمانید.

نصب آنتی‌ویروس و فعال‌سازی فایروال

نصب یک آنتی‌ویروس معتبر و فعال‌سازی فایروال می‌تواند به شناسایی و جلوگیری از فعالیت‌های مشکوک در شبکه کمک کند. آنتی‌ویروس‌ها می‌توانند بدافزارهایی که ممکن است برای اجرای این حمله استفاده شوند را شناسایی و حذف کنند، در حالی که فایروال ترافیک شبکه را نظارت می‌کند و از دسترسی غیرمجاز جلوگیری می‌کند. این ابزارها به‌عنوان خط دفاعی مهمی در برابر حملات مرد میانی عمل می‌کنند.

احتیاط در استفاده از وای‌فای عمومی

کاربران باید در مورد شبکه‌های وای‌فای عمومی محتاط باشند، زیرا این شبکه‌ها اغلب هدف اصلی مهاجمان برای اجرای این حملات هستند. اگر مجبور به استفاده از وای‌فای عمومی هستید، از انجام تراکنش‌های حساس، مانند ورود به حساب بانکی یا ارسال اطلاعات شخصی، خودداری کنید. در صورت امکان، از داده‌های تلفن همراه (4G/5G) به‌جای وای‌فای عمومی استفاده کنید، زیرا این شبکه‌ها معمولاً امنیت بیشتری دارند و خطر حمله مرد میانی را کاهش می‌دهند.

نقش آگاهی کاربران در پیشگیری از حمله مرد میانی

یکی از مهم‌ترین عوامل در مقابله با حملات mitm، آگاهی کاربران است. بسیاری از افراد به دلیل ناآگاهی از خطرات شبکه‌های ناامن یا وب‌سایت‌های جعلی، قربانی این نوع حملات می‌شوند. آموزش کاربران در مورد نشانه‌های حمله مرد میانی، مانند پیام‌های خطای غیرمعمول در مرورگر یا کندی ناگهانی شبکه، می‌تواند به شناسایی زودهنگام این تهدید کمک کند. همچنین، کاربران باید یاد بگیرند که روی لینک‌های مشکوک کلیک نکنند یا اطلاعات حساس خود را در وب‌سایت‌هایی که ظاهر غیر عادی دارند، وارد نکنند. بررسی آدرس وب‌سایت (URL) قبل از وارد کردن اطلاعات، یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای جلوگیری از قربانی شدن در حمله مرد میانی است.

سخن آخر

حمله مرد میانی یک تهدید سایبری جدی است که می‌تواند به سرقت اطلاعات، خسارات مالی و نقض حریم خصوصی منجر شود. با درک مفهوم این حملات و انواع حملات مرد میانی، می‌توانید اقدامات لازم را برای محافظت از خود انجام دهید. استفاده از ابزارهایی مانند VPN، احراز هویت دو مرحله‌ای، و اتصالات رمزنگاری‌شده، همراه با افزایش آگاهی و احتیاط در استفاده از شبکه‌های عمومی، می‌تواند خطر حمله مرد میانی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد. در دنیای امروز، امنیت اطلاعات بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد، و با رعایت نکات ساده اما موثر، می‌توانید از خود در برابر این حملات و سایر تهدیدات سایبری محافظت کنید. همچنین میتوانید از خدمات امنیت شبکه و خدمات پشتیبانی شبکه تیم دواپس ایران استفاده کنید. 

سوالات متداول

در این بخش، به برخی از سوالات متداول و مهم درباره حمله مرد میانی پاسخ می‌دهیم تا درک بهتری از این تهدید سایبری و راه‌های مقابله با آن به دست آورید.

حمله مرد میانی چیست و چگونه انجام می‌شود؟

حمله مرد میانی (Man-in-the-Middle) زمانی رخ می‌دهد که یک مهاجم به‌صورت مخفیانه بین دو طرف در حال ارتباط قرار می‌گیرد و اطلاعات رد و بدل‌شده را شنود، دستکاری یا سرقت می‌کند. این حمله معمولاً با نفوذ به شبکه، استفاده از تکنیک‌هایی مانند اسپوفینگ یا جعل گواهینامه‌های SSL و ابزارهایی مانند شنود بسته‌های داده انجام می‌شود.

چه نوع اطلاعاتی در حمله مرد میانی در معرض خطر قرار می‌گیرند؟

در حمله مرد میانی، اطلاعات حساسی مانند رمزهای عبور، اطلاعات کارت بانکی، ایمیل‌های خصوصی، و حتی داده‌های تجاری سازمان‌ها ممکن است سرقت شوند. هر اطلاعاتی که در یک ارتباط ناامن منتقل شود، می‌تواند هدف این حمله قرار گیرد.

چگونه می‌توانم از حمله مرد میانی در وای‌فای عمومی جلوگیری کنم؟

برای جلوگیری از حمله مرد میانی در وای‌فای عمومی، از شبکه خصوصی مجازی (VPN) استفاده کنید، از انجام تراکنش‌های حساس خودداری کنید، و در صورت امکان از داده‌های تلفن همراه (4G/5G) به‌جای وای‌فای عمومی بهره ببرید. همچنین، مطمئن شوید که وب‌سایت‌ها از پروتکل HTTPS استفاده می‌کنند.