BackUp یا بکاپ چیست و چه کاربردی دارد؟
- mentorx
- ۶ آبان ۱۴۰۴
همه چیز درباره backup یا پشتیبان گیری را در این مطلب بخوانید و با روشهای تهیه نسخه پشتیبان از فایلها، آشنا شوید.
اگر تمام اطلاعات شما همین حالا پاک شود، آیا شانسی برای بازگشت دارید؟ همانطور که میدانید زیرساختهای اطلاعاتی هر لحظه با تهدیداتی مثل حملات باجافزاری، خطاهای انسانی و خرابیهای سختافزاری روبهرو هستند و بکاپ گیری برای هر مدیر فنی، یک وظیفه مهم برای بقا و استمرار کسبوکار است. در این مقاله از دواپس ایران با نگاهی کاربردی و دقیق، بررسی میکنیم که backup چیست، چه نقشی در امنیت و پایداری سیستمها دارد و چگونه میتوان با پیادهسازی روشهای اصولی، از خسارات جبرانناپذیر جلوگیری کرد.
بکاپ چیست؟
در سادهترین شکل، وقتی به دنبال این پرسش هستیم که بکاپ گیری چیست در جواب قصد داریم از مفهوم پشتیبانگیری صحبت کنیم، بکاپ به تهیه یک نسخه کپی از دادههای مهم در مکانی متفاوت از محل اصلی ذخیرهسازی گفته میشود. این نسخه کپی، به این صورت است که اگر نسخه اصلی خراب شود یا حذف شود، بتوانیم دادهها را بازیابی کنیم. به عبارتی، بکاپ گرفتن یعنی دادههای مهم را بهطور خودکار یا دستی در جای دیگری ذخیره کنیم، تا در شرایط بحرانی بتوانیم بازگردانی کنیم.
در سادهترین تعریف، بکاپ گرفتن یا دریافت نسخه پشتیبان از اطلاعات، به معنای تهیه نسخهای کپی از دادههای مهم است که در مکانی جایگزین و جدا از محل اصلی انباشت اطلاعات، ذخیره میشوند. بنابراین درصورت حذف یا آسیب به اطلاعات اصلی، نگرانی خاصی بابت از دست رفتن آنها وجود نخواهد داشت و کاربران قادر خواهند بود که آن را بازیابی کنند ممکن است از دادهها براساس ضرورت، اهمیت و اولویت، در بازههای مختلف و بنابر تغییرات، چندین مرتبه بکاپگیری شود.
مثلا ممکن است کسب و کاری مجبور باشد دائما از اطلاعات درحال تغییر مشتریان خود، بکاپ بگیرد و این فرآیند روزانه چندمرتبه تکرار شود. پس درنظر داشته باشید که تعداد دفعات بکاپ از دادهها و همچنین محل ذخیره با اهمیت و شدت تغییرشان ارتباط مستقیم دارد.
بکاپگیری ابری چیست؟
بکاپگیری در فضای ابری یکی از جدیدترین و در عین حال مقرونبهصرفهترین روشهای پشتیبانگیری است. در این روش، اطلاعات از پایگاههای داده محلی بهصورت خودکار در فضای ابری عمومی یا خصوصی ذخیره میشوند. مزیت اصلی این نوع بکاپ، دسترسی آسان و بازیابی سریع دادهها از هر مکان و در هر زمان است. با این حال، باید توجه داشت که با افزایش حجم داده در طول زمان، هزینههای ذخیرهسازی ابری نیز بیشتر خواهد شد. پشتیبانگیری ابری چیست؟ یکی از بهترین و ارزانترین روشهایی است که به شما کمک میکند تا بدون دردسر و مشکل خاصی، اطلاعات خود را از پایگاههای داده محلی در فضای ابری عمومی یا خصوصی ذخیره کنید. پشتیبان گیری، بخشی از فرآیند خدمات ویندوز هم محسوب میشود.
اهمیت بکاپ گرفتن
ممکن است برایتان سوال پیش بیاید که اصلا اهمیت گرفتن نسخه بکاپ چیست و چرا باید از اطلاعاتتان نسخه پشتیبان دریافت کنید. برای درک اهمیت تهیه نسخه پشتیبان از اطلاعات، باید به درک این واقعیت برسیم که محل ذخیره اطلاعات، همیشه در معرض خرابی و آسیب قرار دارد. لپتاپ یا کامپیوتر شما هر لحظه امکان دارد که از کار بیفتد یا آسیب ببیند.
بکاپ گرفتن یکی از مهمترین اقداماتی است که هر سازمان، شرکت یا حتی کاربر شخصی باید برای محافظت از دادههای خود در نظر بگیرد. 75% از کسبوکارها که دادههای خود را بدون بکاپ از دست دادهاند، در عرض 6 ماه ورشکسته میشوند. در شرایطی که هر لحظه احتمال وقوع تهدیداتی مثل حذف تصادفی اطلاعات، خرابی سختافزاری، حملات سایبری یا حتی آسیبهای فیزیکی مثل آتشسوزی و سیل وجود دارد، داشتن یک نسخه پشتیبان قابل اطمینان میتواند تفاوت بین بحران کامل و بازیابی سریع باشد.
ممکن است هارد درایوتان خراب شود یا در اثر نوسانات برق، بخشی از حافظه آن دچار خسارت جدی شود. در این صورت اگر اطلاعات مهمی در کامپیوترتان داشته باشید، چه اتفاقی میافتد؟ یا اگر مورد حملات سایبری مانند حملات دیداس قرار بگیرید، اطلاعات شما در معرض خطر جدی قرار میگیرد.
اینجاست که باید از قبل به تهیه نسخه پشتیبان از تمام اطلاعات مهمی که در سیستم ذخیره کردهاید، فکر کنید. نسخه پشتیبان اطلاعات این اطمینان را به شما میدهد که تحت هر شرایطی، به دادهها دسترسی دارید و هیچ مشکلی نمیتواند آنها را به طور کامل از بین ببرد.
راههای گرفتن نسخه بکاپ چیست؟
بسته به نوع دادهای که قصد دارید از آن نسخه پشتیبان تهیه کنید، راههای متعددی برای بکاپ وجود دارد. گرفتن نسخه بکاپ از اطلاعات میتواند به سادگی کپی کردن آنها روی هارد اکسترنال یا فلش مموری یا ذخیره کردن اطلاعات در فضای ابری و شبکههای محلی (ip لوکال) باشد. امروزه پلتفرمهای زیادی برای ارائه خدمات بکاپ وجود دارند که از مهمترین آنها میتوان به مایکروسافت، گوگل کلاود، ای دبلیو اس و آژر اشاره کرد. این پلتفرمها امکان ذخیرهسازی اطلاعات در فضا ابری عمومی و خصوصی را برای کاربران فراهم میکنند.
روشهای رایج بکاپگیری
حال که فهمیدیم بکاپ چیست در این بخش، انواع روشهایی که برای بکاپگیری وجود دارد را بررسی میکنیم:
بکاپ محلی (Local Backup)
ذخیره نسخه پشتیبان در یک دستگاه فیزیکی نزدیک:
- هارد اکسترنال
- فلش مموری
- NAS (ذخیرهساز تحت شبکه)
مزایا: سرعت بالا در بازیابی، کنترل کامل
معایب: اگر محل فیزیکی آسیب ببیند، بکاپ هم از بین میرود.
بکاپ ابری (Cloud Backup)
ذخیره دادهها در سرویسهای ابری عمومی یا خصوصی (مثلاً آمازون S3، گوگل کلود، آژور)
مزایا: دسترسپذیری بالا، حافظه مقیاسپذیر
معایب: هزینه نگهداری، وابستگی به اینترنت و امنیت
بکاپ افزونگی (Redundancy / Replication)
در این روش، نسخهای از سیستم اصلی بهطور مستقیم روی سیستم دوم کپی میشود و همزمان بهروزرسانی میگردد.
مزایا: تقریباً بدون وقفه در دسترس بودن
معایب: هزینه بالا، پیچیدگی فنی
بکاپ ترکیبی (Hybrid Backup)
ترکیبی از روش محلی و ابری است که بخشی از دادهها در محل ذخیره شده و نسخهای هم در فضای ابری نگهداری میشود.
مزایا: افزونگی بالا و امنیت بیشتر
معایب: نیاز به مدیریت هماهنگ
بکاپ سطح بلوک و افزایشی (Incremental / Differential / Full)
- بکاپ کامل (Full): کل دادهها کپی میشوند.
- بکاپ افزایشی (Incremental): فقط تغییرات از آخرین بکاپ کپی میشود.
نکته: بکاپ افزایشی (Incremental) بهطور قابل توجهی فضای ذخیرهسازی را کاهش میدهد.
- بکاپ تفاضلی (Differential): تغییرات نسبت به آخرین بکاپ کامل ذخیره میشود.
نکته: استفاده هوشمندانه از ترکیب این روشها باعث بهینهسازی زمان و فضا میشود.
از طرف دیگر، کاربران خانگی هم میتوانند برای دریافت نسخه پشتیبان اطلاعات خود از نرمافزارهایی که مخصوص این هدف طراحی شدهاند کمک بگیرند. دراپ باکس، کاربونیت، مایکروسافت باکس، گوگل درایو و وان درایو از معروفترین پلتفرمهای ذخیرهسازی اطلاعات هستند که حتما اسمشان به گوشتان خورده است یا با آنها کار کردهاید. این ابزارها به صورت رایگان به شما امکان میدهند که اطلاعاتتان را ذخیره کنید یا اینکه درصورت نیاز به ابزارهای اضافی، بعضی از قابلیتهای آنها را بخرید و فعال کنید. اگر مانیتورینگ نرمافزار و کسب و کار خود را به شرکت هایی که خدمات دواپس ارائه میدهند بسپارید، تمامی مراحل بکاپ بهطور کامل خودکار و ایمن انجام خواهد شد.
از آنجایی که سطح امنیت این نرمافزارها به اندازه پلتفرمهایی که به صورت اختصاصی برای کسب و کارها طراحی شدهاند نیست، گزینه خوبی برای استفاده سازمانی نیستند. برای مشاوره بیشتر، بهتر است از خدمات امنیت شبکه دواپس ایران کمک بگیرید. این یعنی اگر شما قرار است در کسب و کارتان از اطلاعات نسخه بکاپ بگیرید، بهتر است از نسخه شرکتی پلتفرمها استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: IP چیست؟
روش های مختلف بکاپ گیری
در ادامه به صورت دقیقتر به شما خواهیم گفت که روشهای بکاپ چیست با پنج روش اصلی دریافت نسخه پشتیبان از اطلاعات آشنا خواهید
دستگاه پرتابل
همانطور که گفتیم، یکی از سادهترین و دمدستیترین گزینه برای دریافت نسخه پشتیبان از اطلاعات این است که آنها را در سیدی، دیویدی، فلش مموری یا هارد اکسترنال کپی کنید.
البته همانطور که میدانید این دستگاهها محدودیت دارند و برای حجم کمی از داده قابل اجرا هستند. درواقع برای حجم وسیعی از داده باید از چندین دستگاه برای پشتیبانگیری استفاده کنید که همین مسئله میتواند بازیابی آنها را دشوار کند.
تکنیک افزونگی
اگر دوست دارید که بدانید یکی از استراتژیهای کارآمد دریافت نسخه بکاپ چیست باید با افزونگی آشنا شوید. این تکنیک پشتیبانگیری درواقع به معنای شبیهسازی سیستم اصلی و کپی کردن اطلاعات روی آن است.
مثلا اگر قرار است از اطلاعات ایمیل نسخه پشتیبان تهیه کنید، میتوانید سرور ایمیل دیگری را راهاندازی و تمام ایمیلهای اینباکس خود را به آن متصل کنید. این تکنیک درعین کارآمدی به مدیریت قدرتمندی نیاز است و مستلزم آن است که روزانه چندین مرتبه در فایل پشتیبان تغییر ایجاد کنید.
دیسک خارجی در شبکه
یکی دیگر از راههای تهیه نسخه پشتیبان از دادهها این است که هارددیسکی خارجی با حجم بالا را در شبکه مستقر کنید و از آن برای آرشیو اطلاعات و ذخیره نسخه پشتیبان دادهها بهره بگیرید. این دیسکها به شما امکان میدهند که اطلاعات را ظرف چند دقیقه بازیابی کنید. چنین کاری برای خدمات پشتیبانی شبکه دقیقتر و بهتر، لازم است.
نرمافزار و سختافزار پشتیبانگیری
بسیاری از شرکتها، طیف وسیعی از نرمافزار و سختافزارهای پشتیبانگیری از اطلاعات را برای کاربران فراهم کردهاند. بیایید کمی بیشتر بررسی کنیم که لوازم نرمافزاری و سختافزاری بکاپ چیست.
سختافزارها و نرمافزارهای پشتیبانگیری از اطلاعات مجموعهای از لوازم جانبی هستند که به صورت یکپارچه عرضه میشوند و به شما امکان میدهند که به صورت دائمی و اتوماتیک نسخهای پشتیبان از اطلاعات را در حافظه جانبی ذخیره کنید. این مجموعهها به شما گزینه میدهند تا انتخاب کنید که هرچندوقت یکبار و کدام بخش از دادهها روی سیستم جانبی کپی شوند و به سادگی آنها را مدیریت کنید.
چطور از فایلهای بکآپ نگهداری کنیم؟
برای نگهداری از فایلهای بکآپ توجه به نکات زیر ضروری است:
محل نگهداری فایلهای بکآپ را از منبع اصلی جدا کنید
اولین اصل در نگهداری اصولی بکآپ، ذخیره آن در مکانی متفاوت از دادههای اصلی است. اگر بکآپها در همان سرور یا شبکهای ذخیره شوند که دادههای اصلی قرار دارند، در زمان وقوع مشکل (مثل خرابی، حمله یا باجافزار) هر دو نسخه در معرض خطر قرار میگیرند.
نکته: استفاده از ذخیرهسازهای خارجی، سرورهای offsite یا فضای ابری امن، بهترین انتخابها هستند.
فایلهای بکآپ را رمزنگاری کنید
یکی از رایجترین خطاها در فرآیند بکاپگیری، نگهداری فایلها بدون رمزنگاری است. رمزنگاری اطلاعات پشتیبان، چه در زمان انتقال و چه در زمان ذخیرهسازی، مانع دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس میشود و یک لایه امنیتی قوی ایجاد میکند.
هشدار: بکاپگیری بدون رمزنگاری میتواند خطرات زیادی را به همراه داشته باشد.
چند نسخه بکآپ نگه دارید (نسخهگذاری)
همیشه فقط به آخرین بکآپ اکتفا نکنید. نگهداری نسخههای مختلف در بازههای زمانی متفاوت (روزانه، هفتگی، ماهانه) باعث میشود در صورت آلوده شدن یا خرابی یک نسخه، بتوان به نسخهای سالمتر امکان بازگشت داشت.
محدودسازی دسترسی به فایلهای بکآپ
تمام اعضای تیم نباید به فایلهای بکآپ دسترسی داشته باشند. فقط افراد مسئول با سطح دسترسی مشخص باید بتوانند فایلها را مشاهده یا بازگردانی کنند. تنظیم سطوح دسترسی کمک میکند امنیت دادهها حفظ شود و از خطاهای انسانی یا نفوذهای احتمالی جلوگیری شود.
تستهای دورهای بازیابی را فراموش نکنید
بکآپ زمانی ارزش دارد که قابل بازیابی باشد. با اجرای تستهای دورهای برای Restore مطمئن شوید فایلها سالم هستند، ساختارشان بهدرستی ذخیره شده و فرآیند بازیابی بدون مشکل انجام میشود. این کار تضمین میکند در زمان بحران، همه چیز طبق برنامه پیش برود.
امنیت دادهها در فرآیند بکاپگیری
بکاپگیری تنها به معنای کپی کردن دادهها نیست؛ بلکه شامل تضمین امنیت آنها نیز میشود. حفظ امنیت دادهها در فرآیند بکاپگیری از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر گونه نقص در این زمینه میتواند منجر به از دست رفتن اطلاعات یا دسترسی غیرمجاز به آنها شود.
یکی از راههای افزایش امنیت دادهها، استفاده از رمزگذاری در هنگام بکاپگیری است. با رمزگذاری، دادهها در حین انتقال و ذخیرهسازی به صورت امن باقی میمانند و تنها افراد مجاز میتوانند به آنها دسترسی داشته باشند.
علاوه بر این، استفاده از پروتکلهای امنیتی مانند SSL/TLS در انتقال دادهها نیز میتواند به محافظت از اطلاعات در برابر حملات سایبری کمک کند. همچنین، مهم است که مکانهای ذخیرهسازی بکاپها دارای دسترسی محدود باشند و فقط افراد مجاز بتوانند به آنها دسترسی پیدا کنند. استفاده از راهکارهای امنیتی مانند فایروالها و سیستمهای تشخیص نفوذ نیز میتواند در حفظ امنیت دادهها موثر باشد.
استفاده از بکاپهای ترکیبی برای حفظ امنیت دادهها
یکی از رویکردهای مدرن و موثر در بکاپگیری دادهها، استفاده از بکاپهای ترکیبی است. این رویکرد شامل ترکیب چندین روش بکاپگیری برای افزایش اطمینان و امنیت دادهها میباشد. به عنوان مثال، میتوان از بکاپگیری محلی و ابری به صورت همزمان استفاده کرد. در این روش، دادهها به صورت محلی روی دیسکهای خارجی یا سرورهای داخلی ذخیره میشوند و همچنین نسخهای از آنها در فضای ابری نگهداری میشود.
این ترکیب از روشها نه تنها از دادهها در برابر خرابیهای سختافزاری محافظت میکند، بلکه در صورت بروز بلایای طبیعی یا حوادث غیرمترقبه، امکان بازیابی دادهها از فضای ابری نیز وجود دارد. استفاده از بکاپهای ترکیبی میتواند به حفظ تداوم کسبوکار و کاهش زمان بازیابی دادهها کمک کند. همچنین، این روش باعث میشود تا دادهها در برابر انواع مختلف تهدیدات امنیتی محافظت شوند و در صورت از دست رفتن نسخههای محلی، نسخههای ابری قابل بازیابی باشند.
بهترین فاصله زمانی میان دریافت نسخه بکاپ چیست؟
فکر میکنید فواصل زمانی توصیه شده برای دریافت نسخه بکاپ چیست؟ هرچندوقت یکبار نیاز خواهید داشت که از اطلاعاتتان نسخه پشتیبان دریافت کنید؟
فواصل زمانی توصیه شده برای پشتیبانگیری از اطلاعات، به نوع فایل، محل استفاده، فرکانس تغییرات در اطلاعات و همچنین میزان اهمیت آنها بستگی دارد.
درواقع نمیتوان به طور دقیق و ثابت گفت که بهترین فرکانس برای دریافت نسخه بکاپ چیست بلکه همهچیز به موقعیت اطلاعات بستگی دارد.
شرکتها معمولا به صورت هفتگی یا حتی گاه روزانه نسخهای پشتیبان از اطلاعات خود تهیه و آنها را در شبکههای محلی، شبکههای آفلاین یا فضای ابرای ذخیره میکنند.
توصیه ما این است که اگر در سیستم شخصیتان اطلاعات کاری را نگه میدارید، حتما حداقل هفتهای یکبار از آن ها پشتیبان بگیرید تا در صورت خرابی سیستم یا گم شدن فایلها، این اطلاعات را از دست ندهید.
اگر نگران حذف اطلاعات شخصیتان هستید، خوب است که ماهانه از آنها بکاپ بگیرید تا مطمئن شوید که هرگز آنها را از دست نخواهید داد.
مزایای بکاپگیری منظم و مداوم
- کاهش هزینههای بلندمدت: جلوگیری از خسارات ناشی از از دست رفتن دادهها.
- رعایت انطباق: همخوانی با استانداردهایی مانند ISO 27001.
- بهبود کارایی: اتوماسیون فرآیندها، منابع انسانی را آزاد میکند.
چالشهای رایج در بکاپگیری و راهحلها
- عدم رمزنگاری فایلهای بکآپ: نسخههای پشتیبان بدون رمزنگاری، در برابر دسترسی غیرمجاز آسیبپذیرند.
نکته: همیشه از الگوریتمهای رمزنگاری پیشرفته مانند AES-256 برای حفاظت از اطلاعات استفاده کنید.
- خطای انسانی در فرآیند بکآپگیری: اشتباه در انتخاب دادهها یا تنظیمات بکآپ ممکن است باعث ناقص بودن نسخه پشتیبان شود.
- فضای ناکافی برای ذخیرهسازی: نداشتن فضای کافی باعث متوقف شدن بکآپگیری یا حذف نسخههای قبلی میشود.
نکته: بررسی منظم فضای ذخیرهسازی و استفاده از فشردهسازی و deduplication در ابزارهای پشتیبانگیری میتواند فضای ذخیرهسازی را بهینه کند.
ابزارها و نرمافزارهای پیشنهادی برای بکاپ چیست؟
انتخاب ابزار مناسب، موفقیت بکاپ را تضمین میکند. استفاده از پلتفرمهایی که اتوماسیون و نظارت را ادغام میکنند برای کاربران فردی، Google Drive یا OneDrive گزینههای سادهای هستند.
- Veeam Backup: تمرکز بر مجازیسازی و ابری.
- Commvault: مدیریت جامع دادههای هیبریدی.
- Rubrik: امنیت مبتنی بر AI.
70% از شرکتها گزارش دادهاند که استفاده از ابزارهای بکاپ خودکار و اتوماتیک باعث کاهش 40% خطاهای انسانی در فرآیند پشتیبانگیری شده است.
چکلیست آموزشی بکاپ گیری
در ادامه چکلیستی است که به شما کمک میکند فرایند بکاپگیری مؤثر را اجرا کنید:
- تعیین دادهها و سیستمهایی که باید بکاپ شوند.
- انتخاب روش پشتیبانگیری (محلی، ابری، ترکیبی)
- انتخاب نوع بکاپ (کامل، افزایشی، تفاضلی)
- تعیین فرکانس بکاپ بر اساس میزان تغییر و اهمیت
- طراحی ذخیرهسازی بکاپ در مکانهای متفاوت
- فعالسازی رمزگذاری در حین انتقال و ذخیرهسازی
- تعیین سطوح دسترسی محدود برای بکاپ
- پیادهسازی تست بازیابی دورهای
- نظارت و هشدار درباره خطاها در بکاپ
- بایگانی کردن نسخههای تاریخی در بازههای طولانی
- مستندسازی کامل فرآیند بکاپ و بازگردانی
- بررسی دورهای سیاستها و بهروزرسانی استراتژی
با طی کردن این مراحل، میتوانید مطمئن شوید که سیستم بکاپ شما فعال، بهینه و ایمن است.
سخن آخر
در فضای دیجیتال که تهدیدات دیجیتال از هر سو زیرساختهای اطلاعاتی را هدف گرفتهاند، بکاپگیری دیگر یک اقدام اختیاری نیست، یک ضرورت قطعی برای حفظ امنیت دادهها و استمرار فعالیت سازمانهاست. در این مقاله بررسی کردیم که بکاپ چیست، و چرا داشتن یک استراتژی مشخص و دقیق برای پشتیبانگیری از اطلاعات حیاتی، نقش مهمی در مقابله با خطرات دارد.
سوالات متداول
در این قسمت به برخی از سوالات رایج درباره بکاپگیری و نکات مرتبط پاسخ دادهایم:
بکاپ یعنی چه و چه تفاوتی با کپی معمولی دارد؟
بکاپگیری به معنای تهیه نسخهای کنترلشده، ساختاریافته و ایمن از دادهها در مکان جداگانه و با امکان بازیابی است، در حالی که کپی ساده ممکن است رعایت امنیت، صحت و تفکیک مکان را نداشته باشد.
پشتیبان گیری یعنی چه؟
پشتیبانگیری به معنای تهیه نسخه پشتیبان از دادهها و اطلاعات مهم است. این نسخه پشتیبان معمولاً در مکانی متفاوت از دادههای اصلی ذخیره میشود تا در صورت بروز هرگونه خرابی، حمله یا از دست رفتن دادهها، امکان بازیابی آنها وجود داشته باشد.
آیا بکاپ ابری امن است؟
بله، اگر از رمزگذاری هنگام انتقال و ذخیرهسازی استفاده شود و سطح دسترسی به درستی مدیریت گردد. انتخاب سرویس ابری معتبر و رعایت استانداردهای امنیتی نیز حیاتی است.
چگونه بفهمم بکاپ من کار میکند یا نه؟
با اجرای تست دورهای بازیابی (Restore Test) میتوانید مطمئن شوید بکاپ قابل استفاده است. همچنین سیستم پایش خطا و هشدار در هنگام شکست بکاپ کمک زیادی میکند.